The State Party of Albania is progressing with the nomination file to for the extension of the World Heritage property the Natural and Cultural Heritage of the Ohrid region to the Albanian side of Lake Ohrid, which comprises one third of the lake.
Albania’s Ministries of Environment and Culture confirmed that the EU-funded project Towards strengthened governance of the shared trans-boundary natural and cultural heritage of the Lake Ohrid region is now entering the final phase with the preparation of the nomination file. “We have worked very hard, and think that now the voluminous file is almost ready.” says the head of the Albanian expert team working on the file, Dr Spase Shumka, a hydrobiologist and professor at the Agriculture University, Tirana. It is hoped that the nomination file will be ready for submission to UNESCO by the Albanian authorities early next year.
The nomination extension file (also known as a major boundary modification) currently has over 100 pages and includes sections on the identification and description of the site, and most importantly, the justification for its inclusion on the World Heritage List. There are many interesting facts about the Lake Ohrid region that were not well-known before, even by locals. For example, the Lake Ohrid region has 18 natural monuments proclaimed as IUCN Category III protected areas by government decision no. 676, dated 20 December 2002. Among these monuments there are ten geological monuments, three hydrological monuments and five biological monuments.
Dosja për nominimin e Liqenit të Ohrit si pasuri botërore në progres
Shqipëria po përparon në përgatitjen e dosjes për zgjerimin e pasurisë së trashëgimisë botërore natyrore dhe kulturore të rajonit të Liqenit të Ohrit, me pjesën shqiptare të Liqenit, e cila përbën një të tretën. Ministritë shqiptare të Mjesidit dhe Kulturës konfirmuan se projekti i financuar nga BE: “Drejt një qeverisjeje të përbashkët të trashëgimisë natyrore dhe kulturore ndërkufitare të rajonit të Liqenit të Ohrit”, po hyn tashmë në fazën finale me përgatitjen e dosjes së nominimit. “Ne kemi punuar shumë, dhe mendoj se tashmë dosja voluminoze është gati, thotë kreu i grupit të ekspertëve që po punojnë më diosjen z Spase Shumka, një hidrobiolog dhe professor në Universitetin Bujqësor Tiranë. Shpresohet që dosja të jetë gati për t’u dorëzuar në UNESCO nga autoritetet shqiptare në fillim të vitit që vjen.
Dosja për zgjerimin e këtij nominimi, (gjithashtu njihet si një modifikim i madh i kufirit të kësaj pasurie) tashmë ka 100 faqe dhe përfshin seksione që kanë të bëjnë me identifikimin dhe përshkrimin e kësaj pasurie, por më e rëndësishmja është justifikimi i përfshirjes së kësaj pjese të Liqenit në Listën e Trashëgimisë Botërore. Ka shumë fakte interesante për rajonin e Liqenit të Ohrit, që nuk kanë qenë të njohura më parë, edhe nga banorët lokalë. Për shembull, Rajoni i Liqenit të Ohrit, ka 18 monumente natyrore të shpallura si zona të mbrojtura, kategoria III sipas IUCN, në bazë të një vendimi qeverie nr 676 datë 20 dhjetor 2002. Mes këtyre monumenteve, janë dhjetë monumente gjeologjike, tre hidrologjike dhe pesë monumente biologjike.
Kur u pyet, se cila ishte pjesa më e vështirë në përgatitjen e kësaj dosjes, Dr Shumka theksoi se është dashur shumë përpjekje në analizën krahasuese të Liqenit të Ohrit me liqene të tjerë antikë në Europë dhe kudo në botë, që janë të listuar në Trashëgiminë botërore; është dashur të analizohen cilësitë e rëndësishme të Liqenit, përse ai është unik, dhe përse duhet të hyjë në listën e UNESCO. Vështirësia thotë Dr Shumka qendron gjithashtu në faktin se në Shqipëri ka pak studime të shkruara apo fakte historike që verifikojnë vendbanimet antike në zonë, sepse gjatë kohës së komunizmit, nuk ka patur studime shteruese shkencore për këtë zonë.
Dokumenti i nominimit gjithashtu ekzaminon ndryshimet dhe zhvillimet e shpejta pas viteve 1990 dhe rritjen e popullsisë në zonën rreth liqenit, ndotjen e ujit, dhe përdorimi i ujit për bujqësi si faktorë që aktualisht kanë prekur ekosistemet. Ishte nëntori i vitit 1999 kur pjesa shqiptare e Liqenit të Ohrit, u shpall zonë e mbrojtur, që përfshin ekosistemet e ujit dhe të tokës, gjithsej një sipërfaqe 27 323 ha.
Doktor Shumka deklaron se fatmirësisht atributet natyrore të pjesës shqiptare të Liqenit të Ohrit, janë njësoj si në pjesën maqedonase. Dosja e nominimit gjithashtu thekson se rajonet e Liqenit të Ohrit dhe Prespës përfaqësojnë një fenomen unik ekonologjik dhe biogjeografik në Europë. Bashkë më një numër të madh speciesh endemike, të rralla dhe relikte me rëndësi të lartë, karakteristikat e tyre ekologjike, shpërndarja dhe origjina kanë kontribuar në unicitetin e rajonit.
Ndërkohë Arta Dollani, Drejtore e Institutit të Monumenteve kulturore të Republikës së Shqipërisë flet mbi trashëgiminë kulturore të Liqenit të Ohrit duke theksuar se është po aq e rëndësishme sa trashëgimia natyrore. Në kufirin e zonës së propozuar për statusin pasuri botërore përfshihet: “Vija e Bregut të Liqenit, veçoritë kulturore të peisazhit të gadishullit të Linit dhe fshati Lin, zonat kritike për integritetin skenik të Liqenit (driloni, pjesa e bregut në veri të Linit), zonat ku janë identifikuar vendbanimet palafite”. Ky rajon i propozuar përfshin karakteristika dhe atribute të rëndësishme kulturore që pasqyrojnë ato të pjesës maqedonase që ka statusin pasuri botërore, thotë Dollani. Ajo shton se rajoni i propozuar ka një pozicion dhe morfologji të veçantë. Fushat përreth, fushëpamjet e hapura drejt malit Galicica, malit Mali i Thate, Rrafshit të Strugës dhe Ohrit, rrënojat arkeologjike të bazilikës paleokristiane dhe të vendbanimeve palafite përgjatë bregut të liqenit dhe fshati i Linit me me integritetin vizual të ruajtur ende dhe arkitekturën tradicionale, janë burime të trashëgimisë dhe vlera të qënësishme.
Kufiri i (propozuar) i këtij rajoni përfshin tipare që përcjellin vlerën e jashtëzakonshme universale të pronës në territorin maqedonas që ka status pasuri botërore.
Brenda këtij kufiri përfshihet një rajon i banuar që në periudhat prehistorike, udhëkalim i Via Egnatia, gadishullin e Linit me shëmbujt e arkitekturës së trashëguar, rënojat e kishës paleo kristiane dhe mozaikët e saj, një nga shembujt më përfaqësues të artit të punimit të mozaikut të periudhës paleokristine në Shqipëri, gjurmë te vendbanimeve palafite të identifikuara dhe peisazhi kulturor, aspekte dhe vlera të trashëgimisë shpirtërore dhe artizanatit lokal.
Në kuadër të projektit “Drejt një qeverisjeje të përbashkët të trashëgimisë natyrore dhe kulturore ndërkufitare të rajonit të Liqenit të Ohrit” është përgatitur dhe finalizuar “Dokumenti Strategjik i cili identifikon Mundësitë e Zhvillimit të Qendrueshëm në pjesën shqiptare të rajonit të Liqenit të Ohrit”. Ky dokument është përgatitur nga trupat këshillimore ICOMOS dhe IUCN në përgatitjen e të cilit kanë kontribuar institucionet shqiptare të përfshira në këtë projekt. Janë proces pergatitje: Drafti i dosjes së nominimit të rajonit shqiptar të Liqenit të Ohrit për statusin pasuri botërore e UNESCO-s si zgjerim i pasurisë së trashëgimisë botërore “Natural and Cultural Heritage of the Ohrid region”. “Manuali për mirëmbajtjen dhe rehabilitimin e trashëgimisë arkitektonike të pjesës shqiptare të Liqenit të Ohrit”.
Pas rishikimit të fundit, dosja e nominimit do të dërgohet në Ministrinë e Jashtme. I takon kësaj Ministrie që të dorëzojë dosjen në Qendrën e Trashëgimisë botërore të Unescos për procesin e vlerësimit të zakonshëm nga IUCN dhe ICOMOS, ku gjithashtu do bëhet dhe diskutimi i komitetit të Trashëgimisë Botërore. Doktor Shumka thotë se shpreson që në 2020 pjesa shqiptare e Liqenit të Ohrit të hyjë në UNESCO si pasuri e trashëgimisë botërore.
 |
| Lake Ohrid, Photo: Ardian Fezollari |
The nomination extension file (also known as a major boundary modification) currently has over 100 pages and includes sections on the identification and description of the site, and most importantly, the justification for its inclusion on the World Heritage List. There are many interesting facts about the Lake Ohrid region that were not well-known before, even by locals. For example, the Lake Ohrid region has 18 natural monuments proclaimed as IUCN Category III protected areas by government decision no. 676, dated 20 December 2002. Among these monuments there are ten geological monuments, three hydrological monuments and five biological monuments.
When asked what the most difficult part was in preparing the nomination file, Dr Shumka noted that it took much effort to undertake a comparative analysis of Lake Ohrid with other ancient lakes in Europe and elsewhere in the world that are also listed on the World Heritage list, analysing the significant attributes of Lake Ohrid, why it is unique, and why it should be inscribed on the UNESCO World Heritage List. The difficulties, says Dr Shumka, lie in the fact that in Albania there are very few written studies or historical facts verifying ancient settlements in the area, because during the time of communism no extensive scientific study of the area was undertaken.
The nomination document also examines the rapid changes and developments after 1990 and the increasing human population in the lake catchment areas (almost tripling), the eutrophication of the water, and the continuing use of water for agriculture as factors that are currently adversely affecting the ecosystems. It was only in November 1999 that the Albanian side of Lake Ohrid was proclaimed as a Protected Area, which covers both water and terrestrial ecosystems (Pogradec Terrestrial–Aquatic Territory Protected Landscape Area, with a surface area of 27,323 ha)..
Dr Shumka states that, unsurprisingly, the natural attributes of the Albanian side of Lake Ohrid are the same as on the Macedonian side. The nomination file also highlights that the Lake Ohrid and Prespa region represents a unique ecological and bio-geographical phenomenon in Europe. Along with a large number of endemic, rare and relict species of high significance, their different ecological characteristics, distribution and origin have contributed to the region‘s uniqueness.
 |
| Spase Shumka |
Dr Shumka states that, unsurprisingly, the natural attributes of the Albanian side of Lake Ohrid are the same as on the Macedonian side. The nomination file also highlights that the Lake Ohrid and Prespa region represents a unique ecological and bio-geographical phenomenon in Europe. Along with a large number of endemic, rare and relict species of high significance, their different ecological characteristics, distribution and origin have contributed to the region‘s uniqueness.
 |
| Arta Dollani |
Meanwhile, Arta Dollani, Director of Institute of Cultural Monuments of the Republic of Albania, advises on the cultural heritage of Lake Ohrid, highlighting that this is equally as important as the natural part: “The lakeside, the cultural attributes and landscape of Lin Peninsula and Lin village, as well as the scenic area of Lin and Drilon, the north part of Lin, and the pile dwellings (former stilt houses/palafittes) are all to be included in the nomination file. This region has cultural attributes and outstanding values similar to those of the Macedonian parts, which already have gained the World Heritage status. The proposed region has a special morphology and position.
Surrounding fields, views from Galicica and Mali i Thate, archaeological ruins of the Palaeo-Christian church and palafitte along the lakeside in Lin village and its mosaic with its visual integrity and well-preserved traditional architecture, all encompass outstanding values of heritage. The buffer zone includes a region settled since pre-historic times, with traces from the Via Egnatia. The Lin Peninsula and its architecture, Palaeo-Christian church is one of the best examples of its kind in Albania, as well as traces of palafitte as a cultural landscape, and aspects of cultural heritage and traditional crafts. Having guidelines and the recommendations of experts from ICOMOS, IUCN & ICCROM to ensure the protection and integrity of the unique values of cultural heritage in the possible area for World Heritage nomination, the working group from the Ministry of Culture, Institute of Monuments and Regional Directorate of Korca have substantially contributed in the preparation of the Draft Annex – the World Heritage Supplement to the Management Plan of the Protected Landscape of Pogradec Region (2017–2027), a document that accompanies the nomination file. The technical group of the Ministry of Culture and Institute of Monuments undertook an evaluation of the cultural heritage material and spiritual aspects of the Albanian part of Lake Ohrid”- she says.
After the last revision, the nomination file will be sent to the Ministry of Foreign Affairs. It is this ministry that will hand the file to the UNESCO World Heritage Centre for the usual evaluation process by the IUCN and ICOMOS and eventually for discussion by the World Heritage Committee. Dr Shumka says that, hopefully in 2020, the Albanian part of Lake Ohrid will be inscribed as a World Heritage property.
After the last revision, the nomination file will be sent to the Ministry of Foreign Affairs. It is this ministry that will hand the file to the UNESCO World Heritage Centre for the usual evaluation process by the IUCN and ICOMOS and eventually for discussion by the World Heritage Committee. Dr Shumka says that, hopefully in 2020, the Albanian part of Lake Ohrid will be inscribed as a World Heritage property.
Shqip
Dosja për nominimin e Liqenit të Ohrit si pasuri botërore në progres
Shqipëria po përparon në përgatitjen e dosjes për zgjerimin e pasurisë së trashëgimisë botërore natyrore dhe kulturore të rajonit të Liqenit të Ohrit, me pjesën shqiptare të Liqenit, e cila përbën një të tretën. Ministritë shqiptare të Mjesidit dhe Kulturës konfirmuan se projekti i financuar nga BE: “Drejt një qeverisjeje të përbashkët të trashëgimisë natyrore dhe kulturore ndërkufitare të rajonit të Liqenit të Ohrit”, po hyn tashmë në fazën finale me përgatitjen e dosjes së nominimit. “Ne kemi punuar shumë, dhe mendoj se tashmë dosja voluminoze është gati, thotë kreu i grupit të ekspertëve që po punojnë më diosjen z Spase Shumka, një hidrobiolog dhe professor në Universitetin Bujqësor Tiranë. Shpresohet që dosja të jetë gati për t’u dorëzuar në UNESCO nga autoritetet shqiptare në fillim të vitit që vjen.
Dosja për zgjerimin e këtij nominimi, (gjithashtu njihet si një modifikim i madh i kufirit të kësaj pasurie) tashmë ka 100 faqe dhe përfshin seksione që kanë të bëjnë me identifikimin dhe përshkrimin e kësaj pasurie, por më e rëndësishmja është justifikimi i përfshirjes së kësaj pjese të Liqenit në Listën e Trashëgimisë Botërore. Ka shumë fakte interesante për rajonin e Liqenit të Ohrit, që nuk kanë qenë të njohura më parë, edhe nga banorët lokalë. Për shembull, Rajoni i Liqenit të Ohrit, ka 18 monumente natyrore të shpallura si zona të mbrojtura, kategoria III sipas IUCN, në bazë të një vendimi qeverie nr 676 datë 20 dhjetor 2002. Mes këtyre monumenteve, janë dhjetë monumente gjeologjike, tre hidrologjike dhe pesë monumente biologjike.
Kur u pyet, se cila ishte pjesa më e vështirë në përgatitjen e kësaj dosjes, Dr Shumka theksoi se është dashur shumë përpjekje në analizën krahasuese të Liqenit të Ohrit me liqene të tjerë antikë në Europë dhe kudo në botë, që janë të listuar në Trashëgiminë botërore; është dashur të analizohen cilësitë e rëndësishme të Liqenit, përse ai është unik, dhe përse duhet të hyjë në listën e UNESCO. Vështirësia thotë Dr Shumka qendron gjithashtu në faktin se në Shqipëri ka pak studime të shkruara apo fakte historike që verifikojnë vendbanimet antike në zonë, sepse gjatë kohës së komunizmit, nuk ka patur studime shteruese shkencore për këtë zonë.
Dokumenti i nominimit gjithashtu ekzaminon ndryshimet dhe zhvillimet e shpejta pas viteve 1990 dhe rritjen e popullsisë në zonën rreth liqenit, ndotjen e ujit, dhe përdorimi i ujit për bujqësi si faktorë që aktualisht kanë prekur ekosistemet. Ishte nëntori i vitit 1999 kur pjesa shqiptare e Liqenit të Ohrit, u shpall zonë e mbrojtur, që përfshin ekosistemet e ujit dhe të tokës, gjithsej një sipërfaqe 27 323 ha.
Doktor Shumka deklaron se fatmirësisht atributet natyrore të pjesës shqiptare të Liqenit të Ohrit, janë njësoj si në pjesën maqedonase. Dosja e nominimit gjithashtu thekson se rajonet e Liqenit të Ohrit dhe Prespës përfaqësojnë një fenomen unik ekonologjik dhe biogjeografik në Europë. Bashkë më një numër të madh speciesh endemike, të rralla dhe relikte me rëndësi të lartë, karakteristikat e tyre ekologjike, shpërndarja dhe origjina kanë kontribuar në unicitetin e rajonit.
Ndërkohë Arta Dollani, Drejtore e Institutit të Monumenteve kulturore të Republikës së Shqipërisë flet mbi trashëgiminë kulturore të Liqenit të Ohrit duke theksuar se është po aq e rëndësishme sa trashëgimia natyrore. Në kufirin e zonës së propozuar për statusin pasuri botërore përfshihet: “Vija e Bregut të Liqenit, veçoritë kulturore të peisazhit të gadishullit të Linit dhe fshati Lin, zonat kritike për integritetin skenik të Liqenit (driloni, pjesa e bregut në veri të Linit), zonat ku janë identifikuar vendbanimet palafite”. Ky rajon i propozuar përfshin karakteristika dhe atribute të rëndësishme kulturore që pasqyrojnë ato të pjesës maqedonase që ka statusin pasuri botërore, thotë Dollani. Ajo shton se rajoni i propozuar ka një pozicion dhe morfologji të veçantë. Fushat përreth, fushëpamjet e hapura drejt malit Galicica, malit Mali i Thate, Rrafshit të Strugës dhe Ohrit, rrënojat arkeologjike të bazilikës paleokristiane dhe të vendbanimeve palafite përgjatë bregut të liqenit dhe fshati i Linit me me integritetin vizual të ruajtur ende dhe arkitekturën tradicionale, janë burime të trashëgimisë dhe vlera të qënësishme.
Kufiri i (propozuar) i këtij rajoni përfshin tipare që përcjellin vlerën e jashtëzakonshme universale të pronës në territorin maqedonas që ka status pasuri botërore.
Brenda këtij kufiri përfshihet një rajon i banuar që në periudhat prehistorike, udhëkalim i Via Egnatia, gadishullin e Linit me shëmbujt e arkitekturës së trashëguar, rënojat e kishës paleo kristiane dhe mozaikët e saj, një nga shembujt më përfaqësues të artit të punimit të mozaikut të periudhës paleokristine në Shqipëri, gjurmë te vendbanimeve palafite të identifikuara dhe peisazhi kulturor, aspekte dhe vlera të trashëgimisë shpirtërore dhe artizanatit lokal.
Në kuadër të projektit “Drejt një qeverisjeje të përbashkët të trashëgimisë natyrore dhe kulturore ndërkufitare të rajonit të Liqenit të Ohrit” është përgatitur dhe finalizuar “Dokumenti Strategjik i cili identifikon Mundësitë e Zhvillimit të Qendrueshëm në pjesën shqiptare të rajonit të Liqenit të Ohrit”. Ky dokument është përgatitur nga trupat këshillimore ICOMOS dhe IUCN në përgatitjen e të cilit kanë kontribuar institucionet shqiptare të përfshira në këtë projekt. Janë proces pergatitje: Drafti i dosjes së nominimit të rajonit shqiptar të Liqenit të Ohrit për statusin pasuri botërore e UNESCO-s si zgjerim i pasurisë së trashëgimisë botërore “Natural and Cultural Heritage of the Ohrid region”. “Manuali për mirëmbajtjen dhe rehabilitimin e trashëgimisë arkitektonike të pjesës shqiptare të Liqenit të Ohrit”.
Pas rishikimit të fundit, dosja e nominimit do të dërgohet në Ministrinë e Jashtme. I takon kësaj Ministrie që të dorëzojë dosjen në Qendrën e Trashëgimisë botërore të Unescos për procesin e vlerësimit të zakonshëm nga IUCN dhe ICOMOS, ku gjithashtu do bëhet dhe diskutimi i komitetit të Trashëgimisë Botërore. Doktor Shumka thotë se shpreson që në 2020 pjesa shqiptare e Liqenit të Ohrit të hyjë në UNESCO si pasuri e trashëgimisë botërore.