Liqeni i Ohrit- 4 kriteret që plotëson si pasuri botërore
Nga 10
kritere qe ka vendosur UNESCO për vendet që duan të listojnë pasuritë e tyre me
vlera universal, Liqeni I Ohrit plotëson 4 prej tyre. Në UNESCO një pasuri mund
të listohet nëse plotëson të paktën 1 nga këto kritere. Liqeni i Ohrit, si
pasuri ndërkufitare mes dy shteteve Shqiperi dhe Maqedoni e Veriut, plotëson
plot 4 kritere. Cilat janë ato dhe si argumentohen?
Kriteri (i)
Qyteti i Ohrit është ndër vendbanimet më të vjetra në Europë.
I ruajtur mësëmiri sot e kësaj dite, ky qytet është një ansambël i rrënojave
arkeologjike nga periudha e Bronxit deri në Mesjete. Qyteti ka arkitekturë
fetare (religjoze) ekzemplare të shek të 7-19 si dhe strukturë urbane të stilit
arkitekturror të shek 18-19. Të njëjtat vlera arkeologjike janë dhe në
Gadishullin e Linit dhe së bashku me vijën liqenore dhe zonat perreth krijojnë
një ansambël harmonik unik, që është dhe faktori kryesor që e bën këtë rajon
vertet unik
Kriteri (iii)
Kjo pasuri është një dëshmi e artit bizantin, pasi ka më
shumë se 2500 metra katror afreske dhe mbi 800 ikona me famë botërore. Kisha e
Shën Sofise (shek 11) apo St John Kaneo janë arritje artistike të një niveli të
lartë për afresket dhe prezantimin telologjik. Bazilikat antike të zbuluara këtu
kanë shërbyer si model për bazilika të tjera në shekuj. Zhvillimi i kësaj jete fetare
përgjatë brigjeve të liqenit, dëshmon për rëndësinë e rajonit si qendër
kulturore dhe fetare në shekuj. E njëjta gjë është me mozaikun në Kishën e
Linit, shek 5, që së bashku me bazilikat e Ohrit tregojnë për të njëjtën traditë
kulturore.
Kriteri (iv)
Në rajonin e Liqenit të Ohrit ndodhet Manastiri më i hershëm
sllav dhe i pari Universitet sllav në Ballkan, shkolla letrare e Ohrit që përhapte
shkrimin, edukimin dhe kulturen në botën slave. Rrënojat arkeologjike në Ohër përbëhen
nga forume, ndërtesat publike, dhe ndërtesa të shenjta që datojnë në qytetin antik
Lyhnidos (emri i vjeter i qytetit). Prezenca e arkitektures se hershme
kristiane nga shek 4-6 duket ne bazilikat e Ohrit dhe Linit. Arkitektura byzantine
e Ohrit dhe ndërtesat e shek 9-14 kanë rëndësi të madhe në unitetin e gjithë
arkitekturës urbane.
Kriteri (vii)
Vlerat e dukshme natyrore të konservurara të Liqenit të Ohrit,
me një histori që në periudhën para akullnajore, përfaqësojnë një fenomen
natyror superlativ. Si rezultat i izolimit gjeografik dhe aktivitetit të pandërprerë
biologjik, Liqeni i Ohrit siguron strehë unike për një numër species endemike
dhe relike të ujërave të ëmbla si të florës dhe faunës. Ujërat oligotrofë (të
pastër) përmbajnë 200 specie endemike me nivel të lartë të endemizmit vecanërisht
për algat, diatomat, gjarprinjtë dhe 17 specie endemike te peshqve. Jeta
natyrore e zogjve të Liqenit gjithashtu kontribuon në vlerat e tij konservuese
Outstanding Universal Value of Lake Ohrid (UNESCO, 1979,1980,2019)
Engish
Criterion (i): The town of Ohrid is one of the oldest human settlements in Europe. As one of the best preserved complete ensembles encompassing archaeological remains from the Bronze Age up to the Middle Ages, Ohrid boasts exemplary religious architecture dating from the 7th to 19th centuries as well as an urban structure showcasing vernacular architecture from the 18th and 19th centuries. All of them possess real historic, architectural, cultural and artistic values. The concentration of the archaeological remains and urban structures within the old urban centre of Ohrid, in the Lin Peninsula, and along the coast of Lake Ohrid as well as the surrounding areas creates an exceptional harmonious ensemble, which is one of the key features that make this region truly unique.
Criterion (iii): The property is a testimony of Byzantine arts, displayed by more than 2,500 square metres of frescoes and more than 800 icons of worldwide fame. The churches of St. Sophia (11th century), Holy Mother of God Perivleptos and St. John Kaneo notably display a high level of artistic achievements in their frescoes and theological representations, executed by local as well as foreign artists. Ancient architects erected immense basilicas, which were to serve as models for other basilicas for centuries. The development of ecclesiastical life along the shores of the lake, along with its own religious architecture, frescoes and icons, testifies to the significance of this region as a religious and cultural centre over the centuries. The similarities between the mosaics of Lin church in the west of the Lake with those of the early basilicas of Ohrid to the east, reflect a single cultural tradition.
Criterion (iv): The Lake Ohrid region boasts the most ancient Slavonic monastery and the first Slavonic University in the Balkans – the Ohrid literary school that spread writing, education and culture throughout the old Slavonic world. The old town centre of Ohrid is a uniquely preserved, authentic ancient urban entity, adjusted to its coastal lake position and terrain, which is characterised by exceptional sacred and profane architecture. The architectural remains comprising a forum, public buildings, housing and sacred buildings with their infrastructure date back to the ancient town of Lychnidos (the former name of the town). The presence of early Christian architecture from 4th to 6th centuries is attested by the lofty basilicas of Ohrid and the small church of Lin. The Byzantine architecture of Ohrid with a great number of preserved sacred buildings of different types from 9th to 14th centuries, is of paramount importance and contributes to the unity of its urban architecture.
Criterion (vii): The distinctive nature conservation values of Lake Ohrid, with a history dating from pre-glacial times, represent a superlative natural phenomenon. As a result of its geographic isolation and uninterrupted biological activity, Lake Ohrid provides a unique refuge for numerous endemic and relict freshwater species of flora and fauna. Its oligotrophic waters contain over 200 endemic species with high levels of endemism for benthic species in particular, including algae, diatoms, turbellarian flatworms, snails, crustaceans and 17 endemic species of fish. The natural birdlife of the Lake also contributes significantly to its conservation value.
source: UNESCO